Podeszły wiek często wiąże się z wieloma dolegliwościami, które mogą utrudniać wykonywanie codziennych czynności i potrafią odbierać radość życia. Jedną z bardziej dokuczliwych i powszechnych chorób, która pojawia się wraz z wiekiem, jest artretyzm. Co to jest artretyzm i czy można go wyleczyć? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w naszym artykule.
Artretyzm – co to jest?
Artretyzm to ogólne określenie stanu zapalnego lub obrzęku stawu i może obejmować różne typy schorzeń. Artretyzm, czyli dna moczanowa pojawia się wtedy, gdy w organizmie gromadzi się zbyt dużo kwasu moczowego. Powoduje to tworzenie się kryształków moczanu sodu w stawach i może wywoływać nagłe i silne bóle stawów, a także ich obrzęk i zaczerwienienie. Gromadzenie się zbyt dużej ilości kwasu moczowego może być spowodowane czynnikami genetycznymi, towarzyszącymi schorzeniami lub zażywaniem niektórych leków.
Artretyzm – objawy choroby
Z uwagi na to, że pod pojęciem artretyzmu mogą występować różne choroby, również jego objawy nie są jednoznaczne. Na początek można zaobserwować ból w okolicy kości i stawów, a także mniejszą ruchomość stawów, bóle rąk i nóg lub bóle kręgosłupa. Mogą się pojawiać również takie symptomy jak suchość w ustach, nadżerki jamy ustnej, ogólne osłabienie organizmu i twardość skóry. Najbardziej charakterystycznym objawem jest ból i sztywność stawu, pojawiające się po okresach bezruchu, na przykład po wstaniu z łóżka. Bardzo często występuje również obrzęk spowodowany zapaleniem stawów oraz zaczerwienienie i ciepło w obszarze dotkniętym zapaleniem. Artretyzm atakuje układ kostno-stawowy i tkankę łączną, w efekcie czego dochodzi do ostrego zapalenia stawów, które często nawraca. Szczególnie narażone są stawy stóp i rąk, ale mogą to być również stawy kolanowe, barkowe lub stawy kręgosłupa.
Objawy ataku dny moczanowej
W przypadku dny moczanowej mamy z początku do czynienia z gorączką, osłabieniem, jak również zaczerwienieniem, bólem i obrzękiem tylko jednego stawu. Objawy wyciszają się po jakimś czasie, ale po 1–2 latach pojawia się jeszcze bardziej nasilony ból i trwa dłużej. Po 5–10 latach choroba atakuje już wiele stawów jednocześnie, a jej przebieg jest jeszcze bardziej nasilony. Jeśli nie rozpoczniemy odpowiedniego leczenia, choroba przechodzi w stan przewlekły, a kryształki moczanu sodu odkładają się, tworząc pod skórą charakterystyczne guzki. Stawy się zniekształcają, a ich ruchomość jest coraz bardziej ograniczona. W przebiegu dny moczanowej można wyróżnić 4 okresy: okres bezobjawowej hiperurykemii, ostre napady zapalenia stawów, okresy międzynapadowe i zaawansowaną dnę przewlekłą. Napady bólu pojawiają się najczęściej w nocy lub nad ranem i mogą dotyczyć stawu palucha stopy, kciuka lub nadgarstka, łokcia, barku, kolana lub kręgosłupa.
Artretyzm kręgosłupa – objawy
Artretyzm najczęściej dotyka kończyny dolne lub stawy międzypaliczkowe u rąk. Bardzo rzadko mamy do czynienia z artretyzmem kręgosłupa. Jeśli chodzi o artretyzm kręgosłupa, objawy mogą być dość mylące, dlatego nie zawsze da się łatwo zdiagnozować chorobę:
- ostry lub przewlekły ból pleców,
- sztywność pleców,
- obrzęki i zaczerwienienie,
- ograniczona ruchomość utrudniająca pochylanie,
- gorączka, ból innych stawów.
Artretyzm – przyczyny pojawienia się choroby
Jakie są pośrednie przyczyny występowania artretyzmu? Przede wszystkim wiąże się on często z wiekiem, ponieważ schorzenie pojawia się najczęściej powyżej 40. roku życia. Poza tym na jego rozwój może wpływać:
- dieta bogata w czerwone mięso, podroby lub owoce morza,
- papierosy i alkohol, szczególnie piwo i mocne alkohole,
- zażywanie niektórych leków,
- czynniki genetyczne,
- płeć – artretyzm częściej występuje u mężczyzn,
- choroby współistniejące, takie jak otyłość, cukrzyca, niewydolność nerek i problemy układu krążenia.
Osteoartretyzm, czyli choroba zwyrodnieniowa stawów
U osób starszych często mamy do czynienia z osteoartretyzmem, który pojawia się wtedy, gdy chrząstka, która amortyzuje końce kości w stawach, ulega zużyciu. To powoduje ból, sztywność i obrzęk stawów. Przyczyna osteoartretyzmu nie jest do końca wyjaśniona. Czynnikami ryzyka są wiek, płeć, otyłość, urazy stawów oraz predyspozycje genetyczne. Osteoartroza najczęściej dotyczy osób starszych, ale może wystąpić także u młodszych – w wyniku urazów lub nadmiernego obciążenia stawów. W przypadku tej choroby ryzyko wzrasta wraz z wiekiem, ale znaczenie mają również predyspozycje genetyczne i przeciążenia stawów, na przykład praca wymagająca powtarzalnych ruchów i noszenia ciężkich przedmiotów.
Inne choroby prowadzące do stanu zapalnego stawów
Reumatoidalne zapalenie stawów to z kolei choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje stawy i powoduje stany zapalne oraz uszkodzenia. Wywołuje to ból, sztywność, obrzęk i zaczerwienienie stawów. Czynniki ryzyka w tym przypadku obejmują przede wszystkim predyspozycje genetyczne, płeć oraz palenie tytoniu. Zesztywniające zapalenie kręgosłupa to także choroba autoimmunologiczna, która powoduje stan zapalny m.in. stawów kręgosłupa. W tym przypadku dużą rolę odgrywają również predyspozycje genetyczne oraz niektóre infekcje. Niekiedy możemy również spotkać się z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów, które dotyka dzieci i młodzież.
Czy artretyzm można wyleczyć?
Artretyzm to choroba nieuleczalna, ale można ograniczyć jej rozwój, dlatego im szybciej zostanie wykryty, tym lepiej. Leczenie artretyzmu najlepiej rozpocząć po pierwszym ataku, by nie dopuścić do rozwoju choroby i przeniesienia dolegliwości na kolejne stawy. Opiera się ono na metodach farmakologicznych i niefarmakologicznych. W ostrej fazie choroby leczenie polega przede wszystkim na łagodzeniu bólu – na tym etapie mogą się okazać pomocne leki na reumatyzm, maści na stawy oraz okłady i fizjoterapia, która pomaga w utrzymaniu ruchomości stawu i wzmocnieniu mięśni wokół stawu. Kolejne etapy leczenia to przede wszystkim terapia chorób współistniejących oraz odpowiednia zmiana stylu życia. Niekiedy zaleca się operacyjne usunięcie guzków moczanowych, a w ciężkich przypadkach może być konieczna wymiana stawu.
Artretyzm – co to znaczy? Zmiana stylu życia
Prowadząc odpowiedni styl życia, można ułatwić chorej osobie codzienne funkcjonowanie. Należy przede wszystkim wyeliminować czynniki odpowiedzialne za pojawienie się choroby. Chodzi tu o zmianę diety, utrzymanie odpowiedniej wagi oraz aktywność fizyczną dostosowaną do możliwości pacjenta. Dieta przy dnie moczanowej powinna obniżyć stężenia kwasu moczowego w organizmie i zmniejszyć nieprzyjemne objawy choroby. Chorym na dnę moczanową zaleca się więc dietę ubogą w puryny. Należy ograniczyć spożywanie czerwonego mięsa, tłustych sosów i warzyw kapustnych. Artretyzmowi nie sprzyja także pszenica, gluten i mleko. Należy również zrezygnować ze spożywania alkoholu. Warto za to sięgać po nasiona chia oraz kurkumę i imbir, które mają właściwości przeciwzapalne. Ważne jest zapobieganie nadwadze, która stanowi istotny czynnik ryzyka choroby, a także odpowiednie nawodnienie organizmu. Czynnikiem ułatwiającym codzienne funkcjonowanie z artretyzmem jest również regularna aktywność fizyczna, która powinna być omówiona z lekarzem.
Jak pomóc seniorom zmagającym się z artretyzmem – podsumowanie
Nieleczony artretyzm może prowadzić do niepełnosprawności ruchowej, dlatego nie można lekceważyć sporadycznych ataków bólu stawów. Jeśli chodzi o artretyzm, objawy choroby nie zawsze są jednoznaczne, ale warto pamiętać, że wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia daje dużą szansę na ich wyciszenie. Niezależnie od leczenia, również w przypadku seniorów istnieją sposoby na poprawę jakości życia i funkcjonowania z artretyzmem. Najważniejsze z nich to:
- regularne ćwiczenia – nawet niewielka ilość aktywności fizycznej może pomóc zmniejszyć ból, sztywność stawów i zakres ruchu;
- utrzymanie zdrowej wagi – nadwaga dodatkowo obciąża chore stawy, dlatego utrata kilku kilogramów może pomóc zmniejszyć ból i poprawić mobilność;
- stosowanie okładów – zimne okłady zmniejszają obrzęk i ból.